Friday, August 10, 2007

Poems of Last Summer

Joint Four Branches

A fool teases me
I am annoyed
Who is more foolish?
It's me of course, the fool!

Тэнэг намайг шоолно
Би цухалдчихлаа
Хэн нь илүү тэнэг вэ?
Мэдээж би, тэнэг мал!
***
Never pity the poor, he said
Never love the woman, he said
Never trust the friends, he said
Never trust him, I strive...

***
Wise man of old age never lies
Proud man of young age never understands
What is the truth and poetry?
What is the love and affair?
***
Later day I will have drunken
Everybody says how stupid I would be
Nobody asks why I had done
Just my family did so
***
From the Zaisan hill in winter
One glance to our city
Griefly I had said
How pity we are, how cruel we are!

Jun 27, 2007 12:24AM

This was my life

Endless cycle of the life
Enduring happinness of the life
Elobarating new experience
Indeed this is my life...

Friends are waiting me
For playing Dota All Stars
For which we all lost our mind
Indeed this is my life...

Love can tempt me a lot, however
Let me be alone those days
Lonely and lovely old days
Indeed this is my life...

Wind blows beyond my head
Water flows beneath my foot
Worth takes place where I am
Indeed this my life...

Tale can be told by liar
Test can be taken by teacher
Tease can be done by fool
Indeed this is my life...

Jun 19, 2007 5:07PM

Yashodhara

All knows Buddha...
However who knows Yashodara?
All knows Buddha...
But who cares his left wife, Yashodara?

Jun 21, 2007 5:15 PM

Water of God or Evil

God made this water as:
Drink, young one! as you want
Drink as if today was the last day of the world
Throw off your mask that haunted you
Show me the face of your real soul

Tell me the words from your heart
Tell me the all that you were hiding
Throw off your mask that haunted youS
how me the face of your real soul

Evil made this water as:
Drink, fool! as an animal
Drink, as if you were not to be born human
Throw your mind that differs you from animal
Show me the face of violent beast, no human

Shout stupid words you may regret
Shout poisonous words that hurt your friends
Throw your mind that differs you from animal
Show me the face of violent beast, no human

May 26, 2007 8:12 PM (After heavy drink in camp)

Do I have to

Do I have to speak politic
From which I have feared a lot
In which I may loose my life
For which I may sell my soul
Do I have to be inlolved politic
No, no I'm totally afraid of this...

May 26, 2007 12:12 AM

О Темпора, О Морес!

Монгол-Туркын хамтарсан сургуулийн илтгэлийн клубт хичээллэж байхдаа уншсан илтгэл.

О темпора, О морес!

Ноёрхогч ангиуд коммунис хувьсгалын өмнө чичрэн дагжтугай. Пролетари нэр тэрхүү хувьсгалаар гинжнээсээ өөр юуг ч алдахгүй. Харин олохдоо, бүх дэлхийг олж авна. ОРОН БҮХНИЙ ПРОЛЕТАРИ нар нэгдэгтүн.
Би сая коммунист намын тунхагийн сүүлчийн хэдэх өгүүлбэрийг уншлаа. Магадгүй та бүхэн энэ нөхөр чинь одоо юу яриад байна аа гэж бодох байх. Эсвэл энэ илтгэгч чинь кинонд тоглох гээд байна уу? Өнөөдөр энэ өгүүлбэрийг хэлж, коммунизмыг магтан дуулсан хэн нэгнийг, бид хуучинсаг үзэлтэн гэж хэлнэ. Хэрвээ би энэ өгүүлбэрийг хагас зуун жилийн өмнө хэлсэн бол, хүмүүс намайг төдийлөн гайхан харахгүй харин ч алга ташин хүлээн авах байсан бизээ. Одоо цаг үе өөр болжээ. Хүмүүсийн үзэл бодол ч гэсэн өөрчлөгджээ.
Цаг хугацаа чи өөртөө ямар их агуу хүчийг агуулна вэ? гэж Грекийн нэгэн филисофич хэлсэн байдаг. Цаг хугацааны өмнө хорвоогийн гайхамшиг сөхрөн унана. Цаг хугацааны өмнө туйлын үнэн ч дагжин чичрэнэ. Гэхдээ цаг хугацааны өмнөөс сөрөн зогсох түүнд захирагдашгүй тэр нэгэн зүйлээрээ би бахархдаг. О темпора, О морес!
Үнэхээр цаг хугацаа, асар их зүйлийг өөрчилж чадах агуу их увидастай билээ. Түүхийн хуудсанд буруушагдан няцаагдсан олон үйл хэргийг, хэдэн арван жилийн дараа зөвтгөн үзэх нь бий.
Тухайн цагтаа л Солонгосын ерөнхийлөгч Пак-Чун-Хег төрийн толгойд гарсан дарангуйлагч хэмээн оюутан залуус эсэргүүцдэг байсан юм. Гэтэл өнөөдөр тэр хүн, Бүгд найрамдах Солонгос ард улсын үндэсний баатар болж, олон түмэндээ хайрлагдаж байна. Энэ хүн үнэхээр эх орныхоо төлөө амь амьдралаа зориулж чадсан юм.
Тухайн цагтаа л Бодоо, Данзан нарыг төрийн эсэргүү, хөрөнгөтнүүд хэмээн өчиггүй цаазалсан. Гэтэл өнөөдөр бид тэднийг Монголын дэвшилтэт үзэлтэй агуу их сэхээтнүүд байсныг түүхийн хичээл дээрээ сурч, тэднийг магтан ярьцгаадаг. Тэдний явуулсан бодлого үнэхээр Монголынхоо төлөө байсан юм.
Коммунист засгийн үед эзэн Чингэс хааныг харгис балмад феоадал байсан гэж сургасаар ирсэн. Харин та нарын дунд их хааныг ийн боддог хүн байхгүй гэдэгт би чин зүрхнээсээ итгэж байна. Хэрвээ байдаг бол би өөрийгөө гомдсонд тооцъё! Суут богд Чингэс хааны яруу алдрыг магтан дуулдаг үндэстэн билээ бид! О темпора, О морес!
Тогтсон горим журам, далайн эрэг дээр босгосон элсэн цайз давалгаа ирэхэд нуран одох мэт цаг хугацааны агуу хүчит давалгаанд долгилон ирэхэд устан үгүй болдог.
Үүний яруу тод жишээ бол боолчлолын тухай асуудал. Буурал түүхийн эхэн үед боолчлол байх ёстой хэвийн зүйл гэж үзэгдэж байсан. Тиймдээ ч эртний Грек, Ромчууд боолын нийгмийг нэг мянган жилийн турш цогцлоон байгуулсан юм. Харин XIX-зууны сүүлч гэхэд боолчлол байх эсэх нь хамгийн маргаантай сэдэв болж, үүнээс үүдэн эрх чөлөөний орон гэгдэх АНУ-д хүртэл иргэний дайн гарч байсныг түүх гэрчилнэ. Гэтэл өнөөгийн дэлхий ертөнцийг бүгдээрэй харцгаая! Өнөөдөр, орчин цагийн бүх улс гүрнүүд боолчлол бол хориотой, хүн бүр тэгш эрхтэй гэж үндсэн хуулиндаа тусгасан байдаг. О темпора, О морес!
1990 оны ардчилсан хувьсгалаас өмнө манай улс оронд Монгол бичгээр бичих нь хуучны, феодал ёс төрийг сэргээсэн хэрэг гэгддэг байв. Зөвхөн их сургуулийн утга зохиол, эртний түүх судлалын ангид л энэ бичгийг заадаг байж. Гэтэл өнөөдөр Монгол бичиг маань бидний үндэстний бахархал болж, ЕБС-иудад албан ёсны хичээл болон заагдаж байгаа нь үнэхээр гайхамшиг! Түүнчлэн ардчилсан хувьсгалаас өмнө Орос хэл бол хамгийн хэрэгцээтэй гадаад хэл байсан. Харин төдийлөн ойшоодоггүй байсан Англи хэлрүү өнөөгийн залуус хэрхэн хошуурч байгааг бид мэднэ. Цаг хугацаа чи, их өөрчлөлтийг дагуулах ажээ.
Гэвч надад, бидэнд цаг хугацааны өөрчилж чадашгүй тэр нэгэн зүйл байна. Энэ чухам юу вэ? Энэ л зүйлийг би та нараас мэдэрч, харж байна. Энэ бол бидний эх орноо гэх ариун сэтгэл, Монгол улсын төлөө цохилох зүрх юм.
Эх нутгийн маань эсрэг, Монголын ард түмэнд аюул занал учруулж л байвал, ерөнхийлөгчийн зарлиг байтугай тэнгэрийн лүндэн буусан ч бид дагахгүй, бид захирагдахгүй. Энэ бол бидний сэтгэл, энэ бидний бол хүсэл, энэ бол бидний мөрөөдөл.
Учир нь бид өөр хэний ч өмнө биш, зөвхөн энэ улсын ард түмний өмнө хариуцлага хүлээнэ. Бидний монгол улсаа гэх энэ ариун бодол хэзээ ч мохохгүй! Учир нь бид Монгол хүн, бидэнд эцэг өвгөдийн захиас, үлдээсэн их соёл бий. Энэ ариун сэтгэл түүхийн шар хуудаснаа өртөөлж бидэнд өвлөгдсөн, харин бид үүнийг улам бадамлуулан асааж хойч үедээ уламжлуулан үлдээх болноо!
Өнөөдөр би сайн сайхан, урам зоригийг мэдэрч байна. Би та нарын зүрх тэртээх 16-н жилийн өмнө эх орондоо ардчилалыг авчирсан тэдгээр залуустай адилаар Монгол нутгийнхаа төлөө цохилж байгааг мэдэрч байна. Би та нарын үгнээс тэртээх 40-н жилийн өмнө Монгол улсыг НҮБ-д элсүүлж дэлхийн тавцанд өргөсөн тэдгээр сэхээтний дуу хоолойг мэдэрч байна. Би та нарын бодлоос тэртээх 80-н жилийн өмнөх Монгол улсаа тусгаар тогтнуулж, орчин цагийн түүхийг эхлүүлсэн элэнц өвгөдийн саруул ухааныг мэдэрч байна. Би та нарын царайнаас тэртээх 800-н жилийн өмнө дэлхий дахиныг байлдан дагуулсан Монгол хүний төрхийг мэдэрч, бас харж байна. Би харахын сацуу мэдэрч байна! Би та нараас Монгол улсыг хөгжүүлж чадах шинэ үеийн дүр зургийг харж байна.
Цаг хугацаа урсан одож, олон зуун өнгөрч маш их зүйлсийг өөрчилсөөр байх болно. Гэхдээ атигар морьтой, тахир сэлэмтэй нүүдэлчдийн үр хойч болсон Монгол хүний эх нутгийнхаа төлөө гэсэн нандин сэтгэлийг цаг хугацаа үхэн үхтэл нь өөрчилж чадахгүй ээ! Цаг хугацаа энэ ариун нандин хүслийг нь хэзээ ч, тиймээ хэзээ ч мохоож чадахгүй. Энэ бол бидний цаг үеийн зан суртал. Ээ цаг үеэ гэж! Ээ зан сурталаа гэж!

_____________________________

08.08.20 Өнөр,
2 жилийн өмнө ч сэтгэл хөдлөл фатос дээр суурилсан илтгэл бичсэн. Ёстой хэрэг алга.

Wednesday, August 8, 2007

Мон-Туркэд суралцсан дурдатгалаас-1

Монгол Туркын хамтарсан сургуульд элсэн орсон, эсвэл 10, 9-р ангийнхандаа зориулав.

Зарим зөвлөгөөг 11-р ангийнхан авсан ч болох. Юуны урьд энд бичсэн зүйлийг бүгдийг нь биелүүлэх албагүй бөгөөд нийтлэг тохиолдох бэрхшээлтэй хэрхэн тулж ажиллах вэ гэдэг талаар бичив. Ихэвчлэн эрэгтэй хүүхдэд хамааралтай зөвлөгөөнүүд байгаа.

Доорхи зөвлөгөөнүүдийг заавал хэрэгжүүлэх албагүй, тэнэг санагдаж байвал зүгээр л чихнийхээ хажуугаар хийсгэчих.

Зайлшгүй Аксиом 1 - Хэрвээ юм суръя гэж бодож байгаа бол - Дүнгээ мартаад, хэдэн багш нартайгаа сайн харилцаагаа үргэлжлүүлээд яваад бай. Харин ирээдүйн карьертээ зориулж л хичээлээ хий. Жишээ USA явах гэж шийдсэн бол, SAT, ibT-гээ хараад, ирээдүйд конкурс өгөх хичээлээ тооцоод суужысан нь дээр. Бүх чиглэлд лаг болъё гэж шийдсэн бол (тийм лаг болсон хүн би нэгийг л харсан Мон-Туркт) за бараг дэмий л биз дээ. Хэрэгтэйгээ л хар... Ер нь бол Англи хэл, Математик хоёроо ямар ч тохиолдолд хаяад хэрэггүй.

Зайлшгүй Аксиом 2 - Багш нартай маргаад, тэднийг уурлуулан байж ялан дийлээд ямар ч ашиггүй. Багш бол багш, тэгээд л тэр... Жаахан дүргүйг чинь хүргээд байвал уураа гартлаа тэр багштай яриад хэрэггүй. Жаахан тайвшраад ирэхээрээ тухтайхан шиг гомдоллоод авна даа. Өрөөнд нь ороод чай ичэлим гэж байгаад л бууж гарна шүү дээ! Туркууд бол эвийг нь олчихвол ч тун амархан хүмүүс шиг санагдсан. Жаахан сэтгэлийн хөдөлгөөн ихтэй тул уран үгээр балбаад байх хэрэгтэй.

Зайлшгүй Аксиом 3 - Дарамт шахалт ирэх нь тодорхой, нэн ялангуяа дээд ангийнхан... Энэ тохиолдолд дээдлийнхээ дээд хэдэн хүүхдүүдийг түшиглэнэ дээ. Ер нь муур шиг гэтэж явахгүй бол лайтай дарамтлагчид гай удна шүү дээ. Дээд ангийнхан бол дээд л гэсэн үг, тэд нартай шөргөөцөлдөөд хэрэггүй. Хүссэн хүсээгүй тэд бол хал цэргүүд л гэсэн үг. Дургүйг чинь хүргээд байвал инээж зөрөхдөө кармандаа салаавч үзүүлчих (ядаж л тайвширна биз дээ). Түүнээс биш гаднаа битгий хамаагүй илэрхийл. Зарим юм ойлгочихоор ухаалаг дээд ангийнхаа хүүхэдтэй чин сэтгэлээсээ зовлонгоо ярь, тэд нар чинь дараа нь сайхан хамгаалах хүмүүс болж өгнө. Зарим нэг гаруудтай бол шууд л цөм хэрэлдээд нэг хоёр цохиулчихад бас яахав дээ. Гэхдээ ер нь багш нартай гайгүй харьцаатай байхад баргийн гар ирээд цохиод унагаах нь ховор.

Зайлшгүй Аксиом 4 - Анхнаасаа гайгүй нэртэй явахгүй бол, нэг л муу үнэлгээ Туркууд өгсөн бол түүнийг сайн болгох ярвигтай. Тиймээс анхнаасаа баасанд битгий хутгалд... Зодоон цохион бол зодсон ч зодуулсан ч чамайг доош нь татах зүйл, аль болох зодолдохгүй үгээр л зодох хэрэгтэй дээ. Бүүр өөртөө итгэлтэй байвал чимээгүйхэн нудрах хэрэгтэй. Зарим шартай түргэн нударгатай (өрөөр хэлвэл БРОНКТОЙ) хүүхдэд бол шууд буугаад өгчих. Манийх нь буруу уучлаарай гэж хэлэхэд чамаас юу ч унахгүй штээ. Хожмын явдалд тустай. Уур нь гарахаар, чи манийгаа дээр дэндүүлсэн шүү гээд найзан дундаа ярихад бас цаадах чинь нэгийг бодох л байх.

Зөвлөгөө 1 - Хоолонд орох гэж жагсаж байхад ер нь бол хэрүүл нэлээн гардаг. Ер нь эрт идлээ гээд сайхан болчихыг нь би л хараагүй. Тиймээс ангидаа сууж байгаад нэлээн сүүлд очоод идвэл цагаа хэмнэнэ бас тэгээд хэл ам хэрүүл тэмцлээс холхон байна шүү дээ.

Зөвлөгөө 2 - Номын сангийн номнуудыг сайн уншаад байвал зүгээр дээ уг нь. Хэрэгтэй ном мөн ч их харагдаж байнлээ. Номын санчтай гайгүй танил болчихвол номоо нэлээн удаан хугацаагаар аваад яваад байвал дажгүй

Зөвлөгөө 3 - Багш нартай тулж ажилла. Дотроо гомдоллоод энэ багш ингэчихлээ, тэр багш тэгчихлээ гэхийн оронд, үе үе багш нарын өрөөгөөр орж мэндийг нь мэдээд, ойр зуурын зүйлсийг яриад байвал Би гэж хүн энд байгаа шүү гэдгээ байнга сигналдаад байх нэг хэлбэр. Нэн ялангуяа эхний жил Турк багш нартай Туркээр, Англиар яриад байвал бараг даалгаварааа хийж тэнэгтэж байснаас хамаагүй дээр.

Зөвлөгөө 4 - Эхний хэдэн жилүүдэд жаахан нийгмийн идэвхи өндөртэй байвал зүгээр. Ядаж л хүмүүсийн хэн нь хэн болохыг мэднэ. Зарим нөхдүүд ч араас хутга зоохдоо гаргуун шүү дээ! Хачин сонин араншинтай хүмүүс ч бий. Чи л мэдэхгүй болохоос. Тиймээс ар нуруугаа байнга харж яв. Хэн нэгэн гэтэж байх вий.

Зөвлөгөө 5 - Энд тэнд нийлдэг найз энээ тэрэ гээд бүлгийн нөлөөлөлд хэт автаад дэмий. Эцсийн эцэст чи ганцаараа л хоцорно. Найз нарын бүлгийг дагаад намирах шиг балай юм байхгүй. Сүүлдээ бүр өөрийнхөөрөө ч байж чадахаа болино. Үзэл санаагаа хуваалцах найзууд бол харин чамайг хэзээ ч хаяхгүй.

Зөвлөгөө 6 - Ангийн эрх ашиг, ангиараа гэдэг үг бол зүгээр л халхавч гэдгийг сана. Улс төрчид ард түмний төлөө гэж орилж өөрийн эрх ашгаа гүйцэлдүүлдэг шиг, хэн нэгэн этгээд ангийн нэрийг барьж байх вий. Тиймээс арай жаахан юм ойлгочих нөхдүүдтэйгээ зөвлөлд. Урьдчилан шийдчихвэл ер нь зүгээр. Хэн нэгнийг битгий хүчил. Сонголт хэзээд хувь хүний асуудал байдгийг сана. Тиймээс өөрөө ч гэсэн ангиийн эрх ашиг гэж хэн нэгнийг дарамтлах хэрэггүй. Харин эвтэйхэн ятгаж болох л юм. Түүнчлэн өөрөө ангиараа гэсэн зүйлийн дарамтанд ороод хэрэггүй. Чи өөрөө ҮГҮЙ гээд л хэлээд дэмий гэж бодсон бол ҮГҮЙ гэдгээрээ дуусгах хэрэгтэй.

Зөвлөгөө 7 - Зарим цагаа дэмий зүйлд үрж, хачин балай юм ярьж явдаг нөхдүүдийг хараад битгий бухимд, битгий цухалд. Жингэр нохой хуцаж л байг, жингийн цуваа өнгөрөөд л гарна. Харин оронд нь хөөрхийл. Хөөрхий энэ ямар зорилготой энд ирж, цагийг дэмий өнгөрөөж байгаа юм бол доо? Өөрийгөө нэг л сайхан гэж бодож байгаа байх даа? гэх мэт.

Зөвлөгөө 8 - Мэдрэмж санаагаа хуваалцах хэн нэгэн чамд олдоно, тэр хүнийг гялс олж авах хэрэгтэй.

Зөвлөгөө 9 - Үерхэл энээ тэрээ юманд нээх гүн автаад хэрэггүй. Тэртээ тэргүй нэг хэсэгтээ цагийн гарз... Түркүүд ч тиймэрхүү зүйлд эерэг хандаад байдаггүй. Үгүй яахав бүр болохгүй бол үзээд алдах л асуудал. Гэхдээ л 11-н жилийн үерхэл ч хэцүү эд шүү дээ... Хольж сольж хачин хачин юм их болно.

Зөвлөгөө 10 - Хүн бүртэй адилхан харьцана гэдэг байж боломгүй зүйл гэдгийг анхаар. Угтаа цоож бүрт өөрт нь таарах түлхүүр бий. Тэр түлхүүрээр л уг хаалгыг онгойлгох болно. Ялгаж харьцлаа, хүн ялгадаг гээд шүүмжлээд байгаа хүнээс өөрөөс нь чи тэгээд ялгадаггүй юм уу гэж асуугаарай. Үгүй гэж хариулвал цаад хүн чинь бүлтэрч байгаа гэсэн үг. Ялгаж харьц гэхдээ хүн бүртэй эерүү, эелдэг байдлаар яриагаа эхлэх хэрэгтэй. Өөдөөс чинь хачин зан гаргавал мэдээж зангаа өөрчлөхгүй тэгээд яах билээ?

Зөвлөгөө 11 - Абитайгаа сайн харилцаатай бай. Аби гэдэг чинь багш нарын тагнуул.

Зөвлөгөө 12 - Зиа бас хичээл үймүүлэгчид гэж бий. (заримдаа чи өөрөө ч хичээл үймүүлэгч, шуугиан таригч байж болох) Энэ тохиолдолд дагаад үймүүлээд бай. Чимээгүй байгаач гэж хэлэх шиг тэнэг зүйл гэж үгүй. Тэртээ тэргүй бүлгээрээ хөөрсөн хүмүүс гэдэг бол давалгаа, чиний эсэргүүцэл бол өчүүхэн зомгол шүү дээ. Тиймээс давалгаанд нэгд,, харин хичээлийн дараа тухайн хичээлийн экспертээс юун тухай заасныг нь асуухаа мартав. Болку бол нөгөө багшаас нь зүүгдэж байгаад асуух хэрэгтэй.

Зөвлөгөө 13 - Дотуур байранд ер нь бол унтах гэж л орвол зүгээр. Бусад цагийг нь сургууль дээр л өнгөрөөчих... Дотуур байр бол унтуулах, дэмий цаг үрүүлэх, тоглуулах ауратай эд дээ. За ер нь цаашлаад боломжтой бол аль болох дотуур байрнаас гарах гэж оролдсон дээр. Жаахан анги дээшлээд ирвэл гадуур дотуур сургалт дамжаанд суух гэхээр наад дотуур байр чинь хүндээс хүнд гинж болно.

Зөвлөгөө 14 - Тамхи энээ тэрээ татдаг бол дотуур байр, сургуулийн орчинд татаад дэмий. Туркууд мэдсэн ч мэдээгүй царай гаргаад л өнгөрнө. Гэхдээ л цаагуураа чиний коко чинь унаад л, унаад л...

Зөвлөгөө 15 - Хичээлээ дугаарлаарай... Номер нэг Математик эсвэл юу ч байдаг юм. Номер хоёр ... Бүх хичээлд жигд ханддаг тогтолцоо чинь социализмтайгаа хамт нуран одсоныг сана.

Зөвлөгөө 16 - Үзэл санаа нийлдэггүй, эсвэл чалчаа нарын дэргэд аль болох амаа хамхиж суухыг хичээ. Чиний өнөөдөр хэлсэн үг маргааш мушгигдаад янзан бүрийн юм болно шүү.

Зөвлөгөө 17 - Хийгээд байвал тэрийг нь тоохоо л больчих. Чамайг эсэргүүцэн эгдүүцэхийг л хүлээж суугаа хүмүүс. Харин ч үг дуугүй хүлээн зөвшөөр. Тэгвэл цаашаа ямар ч сэдэл байхгүй болно. Цаашлаад хүнийг ч гэсэн утгагүй байдлаар хийгээд хэрэггүй. Муу юм санадаггүй юмаа гэхэд яав чсайн сайхныг бодохгүй нь лав. Бүлгээрээ нийлээд хүн хийж байх үед амаа хамхиад дуугүй хараад, дотроо инээгээд суужысан нь дээр.

Зөвлөгөө 18 - Сургуулийн багш нарын өрөөний PC-нүүдийг ухвал хаяа шалгалтын материал, үнэт мэдээлэлүүд олддог. Анхааралдаа авна биз. (гэхдээ хамаагүй төнхөх аюултай!)

2007 оны 07 сарын 17 сийрүүлсэн болно. Өнөр