Гайхамшиг гэж байдаггүй юм

Филисофи гайхахаас эхэлдэг 

Аристотель

Бодит байдал объектив абсалют дээр оршдог. Баримт бол баримт, энэ нь хүний мэдрэмж, хүсэл, итгэл найдвар, айдсаас үл хамаарна.

Би дээрх өгүүлбэртэй санал нийлдэггүй. Ихэвчилэн объективист хүмүүс ийм төрлийн санааг гаргаж, түүнийгээ формаль логикоор нотолдог. Магадгүй нийгэмд болж буй "зарим" асуудлыг шийдвэрлэх, шүүх хурлын танхимд, эсвэл оюутнуудын мэтгэлцээн дунд дээрх өгүүлбэрийн чадал хадгалагдаж болох л доо. Бидний тархинд бий болсон бодлын санаанууд л тийм нэг түгээмэл логикрүү хөтөлж байна. Энэ нь хэчнээн олон хүнд ажиглагддаг байж болох ч энэ нь гол асуудал биш юм.

Одоогийн бидний мэдэх чадвараар хүрч чадах тийм хязгаарыг бодол санаа маань даван гарахад бодит байдал гуйвах нь бий. Мэдэхгүйгээсээ эсвэл ойлгодоггүйгээсээ болж аливаа үзэгдлийг оршин байгаа эсэхийг ямар ч эрэл хайгуулгүйгээр үгүйсгэж болохгүй. Хүн бүр л баримт бол баримт гэж хатуу хэлдэг. Гэтэл хэн нэгэн илүү мэдлэгтэй хүн тэрхүү “баримт”-ыг гажуудуулахад түүнийг нь нэг хэсэг хүмүүс гайхамшиг хэмээн шагшдаг бол нөгөө хэсэг нь үзэн ядаж эхэлдэг. Үнэндээ энэ хорвоо ертөнц дээр гайхамшиг гэж үгүй. Гагцхүү бидний харанхуй мунхаг байдал, мэдлэг дутуу дулимаг байдал гайхамшгийн эцэг эх юм.

Би "Өөрөөсөө илүү гайхамшгийг харсангүй, өөрөөсөө илүү мангасыг үзсэнгүй” хэмээн Мишель дө Монтень өгүүлсэн нь харанхуй мунхаг байдалд живж, шунал тачаалд идэгдэх цагтаа бид мангас болдог. Харин аливааг ухаарч, шуналаас ангид, зөв гэж бодсоноо хийх зориг зүрхтэй цагтаа бид өөрсдөө гайхамшиг болдог. Ийм л энгийн зүйл.

Эцэст нь нэгэн хөгшин аршын насан эцэслэхээсээ өмнө хэлсэн үгийг санах учиртай – “Бүх хуран үүдсэн зүйл мөхөх тавилантай, тэдгээрт хүлэгдэх хүсэл шуналыг бүр мөсөн таягдан хаягтун. Түүнд хойргошин суухыг хэзээд үл гаргахтун.”